| گفت پیغامبر کای ظاهرنگر |
|
تو مبین او را جوان و بی‌هنر |
| ای بسا ریش سیاه و مردت پیر |
|
ای بسا ریش سپید و دل چو قیر |
| عقل او را آزمودم بارها |
|
کرد پیری آن جوان در کارها |
| پیر پیر عقل باشد ای پسر |
|
نه سپیدی موی اندر ریش و سر |
| از بلیس او پیرتر خود کی بود |
|
چونک عقلش نیست او لاشی بود |
| طفل گیرش چون بود عیسی نفس |
|
پاک باشد از غرور و از هوس |
| آن سپیدی مو دلیل پختگیست |
|
پیش چشم بسته کش کوته‌تگیست |
| آن مقلد چون نداند جز دلیل |
|
در علامت جوید او دایم سبیل |
| بهر او گفتیم که تدبیر را |
|
چونک خواهی کرد بگزین پیر را |
| آنک او از پرده‌ی تقلید جَست |
|
او به نور حق ببیند آنچ هست |
| نور پاکش بی‌دلیل و بی‌بیان |
|
پوست بشکافد در آید در میان |
| پیش ظاهربین چه قلب و چه سره |
|
او چه داند چیست اندر قوصره |
| ای بسا زر سیه کرده بدود |
|
تا رهد از دست هر دزدی حسود |
| ای بسا مس زر اندوده به زر |
|
تا فروشد آن به عقل مختصر |
| ما که باطن‌بین جمله‌ی کشوریم |
|
دل ببینیم و به ظاهر ننگریم |
| قاضیانی که به ظاهر می‌تنند |
|
حکم بر اشکال ظاهر می‌کنند |
| چون شهادت گفت و ایمانی نمود |
|
حکم او مومن کنند این قوم زود |
| بس منافق کاندرین ظاهر گریخت |
|
خون صد مومن به پنهانی بریخت |
| جهد کن تا پیر عقل و دین شوی |
|
تا چو عقل کل تو باطن‌بین شوی |
| از عدم چون عقل زیبا رو گشاد |
|
خلعتش داد و هزارش نام داد |
| کمترین زان نامهای خوش‌نفس |
|
این که نبود هیچ او محتاج کس |
| گر به صورت وا نماید عقل رو |
|
تیره باشد روز پیش نور او |
| ور مثال احمقی پیدا شود |
|
ظلمت شب پیش او روشن بود |
| کو ز شب مظلم‌تر و تاری‌ترست |
|
لیک خفاش شقی ظلمت‌خرست |
| اندک اندک خوی کن با نور روز |
|
ورنه خفاشی بمانی بیفروز |
| عاشق هر جا شکال و مشکلیست |
|
دشمن هر جا چراغ مقبلیست |
| ظلمت اشکال زان جوید دلش |
|
تا که افزون‌تر نماید حاصلش |
| تا ترا مشغول آن مشکل کند |
|
وز نهاد زشت خود غافل کند |